Malignant melanoma - يامان سۈپەتلىك مېلانوما
https://en.wikipedia.org/wiki/Melanoma
☆ AI Dermatology — Free Serviceگېرمانىيەدىن كەلگەن 2022-يىلدىكى Stiftung Warentest نەتىجىسىدە ، ئىستېمالچىلارنىڭ ModelDerm غا بولغان رازىمەنلىكى ھەقلىق يىراقتىن داۋالاش مەسلىھەتچىلىكىدىن سەل تۆۋەن بولدى. relevance score : -100.0%
References
Malignant Melanoma 29262210 NIH
مېلانوما ئۆسمىسى بىر خىل ئۆسمە بولۇپ، مېلانوسسىتلەر يامان سۈپەتلىك ئۆسۈشتىن پەيدا بولىدۇ. مېلانوسسىتلەر نېرۋا سۆڭەكتە (neural crest) دىن پەيدا بولىدۇ. دېمەك، مېلانوما تېرەدىلا ئەمەس، بەلكى ئاشقازان‑ئۈچەي يولى ۋە مېڭى قاتارلىق نېرۋا سۆڭەك ھۈجەيرىلىرىنىڭ ساياھەت قىلىدىغان باشقا جايلاردا تەرەققىي قىلالايدۇ. 0‑باسقۇچلۇق مېلانوما بىمارلىرىنىڭ بەش يىللىق ھايات قېلىش نىسبىتى %97، ئەمما 4‑باسقۇچلۇق كېسەللەرنىڭ نىسبىتى ئاز %10.
A melanoma is a tumor produced by the malignant transformation of melanocytes. Melanocytes are derived from the neural crest; consequently, melanomas, although they usually occur on the skin, can arise in other locations where neural crest cells migrate, such as the gastrointestinal tract and brain. The five-year relative survival rate for patients with stage 0 melanoma is 97%, compared with about 10% for those with stage IV disease.
European consensus-based interdisciplinary guideline for melanoma. Part 1: Diagnostics: Update 2022 35570085Cutaneous melanoma (CM) ئىنتايىن خەتەرلىك بىر خىل تېرە ئۆسمىسى بولۇپ، 90% تېرە راكىنىڭ ئۆلۈمىگە سەۋەب بولىدۇ. بۇنى ھەل قىلىش ئۈچۈن the European Dermatology Forum (EDF), the European Association of Dermato-Oncology (EADO), and the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) مۇتەخەسسىسلىرى ھەمكارلاشقان.
Cutaneous melanoma (CM) is a highly dangerous type of skin tumor, responsible for 90% of skin cancer deaths. To address this, experts from the European Dermatology Forum (EDF), the European Association of Dermato-Oncology (EADO), and the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) had collaborated.
Immunotherapy in the Treatment of Metastatic Melanoma: Current Knowledge and Future Directions 32671117 NIH
تېرە راكىنىڭ بىر تۈرى بولغان مېلانوما ئىممۇنىت سىستېمىسى بىلەن قويۇق مۇناسىۋىتى بىلەن ئالاھىدە كۆزگە كۆرۈنەرلىك. بۇ ئۇنىڭ ئىممۇنىت سىستېمىسىنىڭ ئاجىز كىشىلەردە كۈچىنىڭ كۆپىيىشى، ئەسلى ئۆسمىنىڭ ھەر ئىككىسىدە ئىممۇنىت ھۈجەيرىسىنىڭ بارلىقى ۋە ئۇلارنىڭ بەدەننىڭ باشقا جايلىرىغا تارقىلىشى ۋە ئىممۇنىت سىستېمىسىنىڭ مېلانوما ھۈجەيرىسىدە بايقالغان بەزى ئاقسىللارنى تونۇۋالىدىغانلىقىدا ئىپادىلىنىدۇ. مۇھىمى، ئىممۇنىتېراپىيە (immunotherapy) سىستېمىسىنى ئاشۇرىدىغان داۋالاش ئۇسۇللىرى مېلانوماغا قارشى تۇرۇشتا ۋەدە بەردى. ئىلغار مېلانوما كېسىلىنى داۋالاشتا ئىممۇنىتېراپىيە (immunotherapy) داۋالاش ئۇسۇلىنى قوللىنىش بىر قەدەر يېقىنقى تەرەققىيات بولسىمۇ، ئەمما يېقىنقى تەتقىقاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، بۇ داۋالاش ئۇسۇللىرىنى كېموتېرابىيە (chemotherapy)، رادىئوئاكتىپلىق (radiotherapy) ياكى نىشانلىق مولېكۇلا داۋالاش (targeted therapy) بىلەن بىرلەشتۈرۈش نەتىجىنى كۆرۈنەرلىك ياخشىلايدىكەن. قانداقلا بولمىسۇن، بۇ خىل ئىممۇنىتېراپىيە (immunotherapy) داۋالاش ھەر خىل ئەزالارغا تەسىر قىلىدىغان بىر قاتار ئىممۇنىتقا مۇناسىۋەتلىك ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ ئۇنىڭ ئىشلىتىلىشىنى چەكلەپ قويۇشى مۇمكىن. كەلگۈسىگە نەزەر سالىدىغان بولساق، كەلگۈسىدىكى ئىلغار مېلانومانى داۋالاشنىڭ ئۇسۇللىرى PD‑1 (PD1) غا ئوخشاش ئالاھىدە ئىممۇنىتېراپىيە (immunotherapy) تەكشۈرۈش نۇقتىلىرىنى نىشان قىلغان داۋالاش ئۇسۇللىرى ياكى BRAF ۋە MEK (BRAF, MEK) غا ئوخشاش ئالاھىدە مولېكۇلا يولىغا دەخلى قىلىدىغان دورىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
Melanoma is one of the most immunologic malignancies based on its higher prevalence in immune-compromised patients, the evidence of brisk lymphocytic infiltrates in both primary tumors and metastases, the documented recognition of melanoma antigens by tumor-infiltrating T lymphocytes and, most important, evidence that melanoma responds to immunotherapy. The use of immunotherapy in the treatment of metastatic melanoma is a relatively late discovery for this malignancy. Recent studies have shown a significantly higher success rate with combination of immunotherapy and chemotherapy, radiotherapy, or targeted molecular therapy. Immunotherapy is associated to a panel of dysimmune toxicities called immune-related adverse events that can affect one or more organs and may limit its use. Future directions in the treatment of metastatic melanoma include immunotherapy with anti-PD1 antibodies or targeted therapy with BRAF and MEK inhibitors.
مېلانومانىڭ ئاساسلىق سەۋەبى تېرە پىگمېنتى مېلانىن (ئاق تەنلىكلەر) تۆۋەن دەرىجىدىكى ئۇلترا بىنەپشە نۇرنىڭ تەسىرى. ئۇلترا بىنەپشە نۇر بەلكىم قۇياش ياكى كۆندۈرۈش ئۈسكۈنىلىرىدىن بولۇشى مۇمكىن. نۇرغۇن نېۋۇس بارلار ، ئائىلە تارىخى ۋە ئىممۇنىتېت ئىقتىدارى ياخشى بولمىغانلارنىڭ مېلانوما كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش خەۋپى يۇقىرى بولىدۇ.
ئاپتاپتىن ساقلىنىش مېيى ئىشلىتىش ۋە ئۇلترا بىنەپشە نۇردىن ساقلىنىش مېلانومانىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. داۋالاش ئادەتتە ئوپېراتسىيە ئارقىلىق ئېلىۋېتىلىدۇ. سەل چوڭراق راك كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلاردا ، يېقىن ئەتراپتىكى لىمفا تۈگۈنى تارقىلىشى مۇمكىن. كۆپىنچە كىشىلەر مېتاستانىزىم كۆرۈلمىسە ساقىيىپ كېتىدۇ. مېلانوما تارقالغانلارغا نىسبەتەن ئىممۇنىتېتلىق داۋالاش ، بىئولوگىيىلىك داۋالاش ، رادىئاتسىيە ئارقىلىق داۋالاش ياكى خىمىيىلىك داۋالاش قاتارلىقلار ھاياتلىقنى ياخشىلايدۇ. داۋالاش ئارقىلىق ، ئامېرىكىدا بەش يىل ھايات قېلىش نىسبىتى يەرلىك كېسەللەر ئىچىدە% 99 ، كېسەللىك لىمفا تۈگۈنىگە تارقالغاندا% 65 ، يىراقلارغا تارقالغانلار ئىچىدە% 25.
مېلانوما تېرە راكىنىڭ ئەڭ خەتەرلىك تۈرى. ئاۋىستىرالىيە ۋە يېڭى زېلاندىيەنىڭ دۇنيادا مېلانوما نىسبىتى ئەڭ يۇقىرى. مېلانومانىڭ يۇقىرى نىسبىتى شىمالىي ياۋروپا ۋە شىمالىي ئامېرىكىدە كۆرۈلىدۇ. مېلانوما ئاسىيا ، ئافرىقا ۋە لاتىن ئامېرىكىدا ناھايىتى ئاز كۆرۈلىدۇ. ئامېرىكىدا مېلانوما ئەرلەردە ئاياللارغا قارىغاندا تەخمىنەن 1.6 ھەسسە كۆپ كۆرۈلىدۇ.
○ بەلگە ۋە ئالامەتلەر
مېلانومانىڭ دەسلەپكى ئالامەتلىرى نېۋۇسنىڭ شەكلى ياكى رەڭگىگە ئۆزگەرتىش. تۈگۈنچە مېلانوما كېسەللىكىدە ، ئۇ تېرىدە يېڭى دانىخورەك پەيدا بولىدۇ. مېلانومانىڭ كېيىنكى باسقۇچىدا ، نېۋۇس قىچىشىش ، يارا ياكى قاناش مۇمكىن.
[A-Asymmetry] شەكىلنىڭ سىممېترىكلىكى
[B-Borders] چېگرا (قىر ۋە بۇلۇڭ بىلەن تەرتىپسىز)
[C-Color] رەڭ (كۆپ خىل ۋە تەرتىپسىز)
[D-Diameter] دىئامېتىرى (6 مىللىمېتىر = 0.24 دىيۇمدىن چوڭ = قەلەم ئۆچۈرگۈچنىڭ چوڭلۇقىدا)
[E-Evolving] ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ تەرەققىي قىلىڭ
c) سېبورىك كېرېتوزىس (Seborrheic keratosis) بەلكىم ABCD ئۆلچىمىنىڭ بەزى ياكى ھەممىسىگە ماس كېلىشى مۇمكىن ، ھەمدە يالغان ئاگاھلاندۇرۇش سىگنالىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
دەسلەپكى مېلانومانىڭ مېتاستانىزىم بولۇشى مۇمكىن ، ئەمما بىر قەدەر ئاز ئۇچرايدۇ. بالدۇر دىئاگنوز قويۇلغان مېلانومانىڭ بەشتىن بىرىگىمۇ يەتمەيدۇ. مېڭە مېتاستازى (brain metastases) كۆپ ئۇچرايدۇ. مېتاستىكىلىق مېلانوما جىگەر ، سۆڭەك ، قورساق ياكى يىراقتىكى لىمفا تۈگۈنىگىمۇ تارقىلىدۇ.
○ دىئاگنوز
كۆرۈنۈش ئارقىلىق ئاغرىقنى بايقاش مېلانومانى گۇمان قىلىشتا ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان ئۇسۇل. رەڭ ياكى شەكلى تەرتىپسىز بولغان نېۋۇس ئادەتتە مېلانومانىڭ كاندىداتى دەپ قارىلىدۇ.
دوختۇرلار ئادەتتە دىئامېتىرى 6 مىللىمېتىردىن تۆۋەن بولغان بارلىق موللارنى تەكشۈرىدۇ. تەربىيەلەنگەن مۇتەخەسسىسلەر دېرماسكۆپ يامان ئاغرىقلارنى يالغۇز كۆز بىلەن كۆرۈشتىن تېخىمۇ پايدىلىق. دىئاگنوز قويۇش راك كېسىلىگە گىرىپتار بولۇش ئالامەتلىرى بولغان ھەر قانداق تېرە كېسەللىكلىرىنىڭ بىئوپسىيەسى ئارقىلىق بولىدۇ.
○ داۋالاش
#Mohs surgery
دوختۇرىڭىز ئىممۇنىتېتلىق داۋالاشنى تەۋسىيە قىلىشى مۇمكىن ، ئەگەر سىزدە 3-باسقۇچ ياكى 4-باسقۇچلۇق مېلانوما بولسا ، ئوپېراتسىيە ئارقىلىق ئېلىۋەتكىلى بولمايدۇ.
#Ipilimumab [Yervoy]
#Pembrolizumab [Keytruda]
#Nivolumab [Opdivo]